Atopische dermatitis (eczeem)
Atopische dermatitis, vaak ook eczeem genoemd, is een chronische huidontsteking met verscheidene en complexe oorzaken. De ziekte begint in de vroege kinderjaren, maar kan voorkomen op elke leeftijd. Ze is bijzonder frequent: vandaag lijdt 15 tot 20% van de Belgische kinderen aan atopische dermatitis, en dat cijfer neemt nog voortdurend toe.
Eén van de belangrijkste kenmerken van atopische dermatitis is dat ze verloopt in opstoten. Dat betekent dat de ziekte altijd aanwezig is, ook als de huidletsels tijdelijk verdwijnen. De opstoten worden gekenmerkt door droge of vochtige rode plekken en door hevige jeuk.
Atopische dermatitis kan voorkomen op afgegrensde zones zoals gezicht of knieën, maar kan in sommige gevallen ook een groot deel van het lichaam betreffen.
Ook al is de ziekte niet gevaarlijk, ze is uiterst belastend voor het dagelijks leven.. Ze is ongeneeslijk, maar er bestaan wel oplossingen om ze te beheersen: zowel geneesmiddelen als leefregels.
Wat zijn de oorzaken van atopische dermatitis?
De ziekte is in de eerste plaats genetisch bepaald, maar het ziekteverloop wordt beïnvloed door de omgeving, met andere woorden: doordat de patiënt in contact komt met omgevings- of voedingselementen zoals dierenharen, boompollen, koemelkeiwitten, … Het gaat hier om zogenaamde allergenen, en zij zijn ook het doelwit waartegen de afweermechanismen van het lichaam overreageren. Vandaar dat de patiënt niet alleen geneesmiddelen moet nemen, maar ook een reeks leefregels moet volgen.
Hoe wordt atopische dermatitis gediagnosticeerd?
- Klinisch onderzoek
De diagnose is in de eerste plaats klinisch, met andere woorden: de arts zal ze stellen op basis van een huidonderzoek. Hij gaat daarbij na of er sprake is van droge huid, krabwondjes en eczeemplekken. - Bloedanalyse
Niet de bloedanalyse, maar het huidonderzoek dient als basis voor de diagnose. Toch kan soms nauwkeurig nagegaan worden om welke allergenen het gaat door te speuren naar bepaalde antilichamen (IgE) in het bloed. - Huidtests
Huidtests kunnen eventuele luchtweg- en/of voedselallergenen aan het licht brengen. Het opsporen van allergenen heeft als doel het bewuste allergeen zo mogelijk weg te nemen uit de omgeving van de patiënt en op die manier zijn symptomen te verlichten.
Toch biedt de aanwezigheid van specifieke allergenen geen afdoende verklaring voor atopische dermatitis. Het vermijden van verschillende allergenen vermindert weliswaar de frequentie en de intensiteit van de eczeemopstoten, maar waarborgt geen definitieve genezing.
1. Onderhoudsbehandeling
Atopische dermatitis is een chronische ziekte, dus is de onderhoudsbehandeling essentieel, want ze vermindert de frequentie en de ernst van de opstoten.
- Gebruik een zachte zeep voor de atopische huid en zeep het kind niet te krachtig in
- Vermijd langdurig contact met water
- Doe olie in het bad
- Veeg het kind voorzichtig af met een katoenen handdoek
- Gebruik elke dag een vochtinbrengende crème of melk en verhoog de frequentie bij koud en droog weer
- Kleed het kind niet te warm en vermijd te warme vertrekken
- Verkies kleding in katoen, linnen of micovezels
- Verlucht elke dag de kamer
- Vermijd tapijten en pluche voorwerpen in de kamer
- Gebruik een antihuismijthoes
- Laat geen huisdieren binnen in de kamer
- Vermijd nutteloze diëten
- Beperk blootstelling aan koude, tabaksrook en luchtvervuiling
- De patiënt mag naar hartelust sporten, maar let wel op voor irritatie door zweten (douche achteraf, vochtinbrengende crème na het zwemmen)
- Behandel het eczeem van bij het begin van de opstoot en hou u daarbij aan de instructies van de arts
Allergenen vermijden
- Stof
Bij kinderen met atopische dermatitis is het belangrijk om contact met stof en huisstofmijten te vermijden door:- matten en vasttapijt weg te nemen uit de slaapkamer
- katoenen gordijnen te gebruiken, zodat u ze regelmatig kunt wassen
- een antihuismijthoes rond de matras te doen
- het kind niet te veel pluche speelgoed te geven
- het een machinewasbare knuffel te geven (zo niet: de knuffel een nacht in de diepvries stoppen)
- de kamer regelmatig te verluchten
- Voeding
Is uit tests gebleken dat het om een voedselallergie gaat, dan moeten de producten in kwestie absoluut van het menu geschrapt worden.
Bij sommige eetwaren is dat echter moeilijk omdat ze de basis van de dagelijkse voeding vormen. In dat geval kan het zeer nuttig zijn om raad te vragen aan een gespecialiseerde diëtist€: die zal alternatieven voorstellen en letten op het voedingsevenwicht van het kind.
Keuze en onderhoud van de kledij
Kinderen met atopische dermatitis mogen geen synthetische kledij dragen en ook geen wol, want die verergert jeuk en droge huid. Laat het kind ook katoenen ondergoed dragen, liefst met lange mouwen, en kleed het niet te warm, om transpiratie te vermijden. Was regelmatig zijn kleren, gebruik geen geparfumeerd waspoeder en kies bij voorkeur voor een dubbele spoelcyclus.
Voorzorgen voor het bad
Een dagelijks bad is niet verboden, mits u enkele voorzorgen neemt. Het mag niet te warm zijn (maximun 33°C) en niet te lang duren (maximun 5 minuten). Het is aan te raden om overvette zepen of “syndets” (neutrale zepen zonder bewaarmiddelen en parfums, die te koop zijn in de apotheek) te gebruiken. Gebruik niet te veel zeep en droog het kind voorzichtig af met een katoenen handdoek. Ook een aangepaste badolie is sterk aan te raden, zowel tijdens opstoten als tijdens herstelperioden (als de klachten verminderen).
Hydratatie van de huid
Gebruik van een vochtinbrengende crème is een zeer belangrijke fase in de behandeling en preventie van opstoten. De huid meot dan ook altijd voldoende gehydrateerd worden, ook als het kind beter is. Badolie vervangt hydratatieproducten niet. Koop in de apotheek een speciaal product voor atopiepatiënten. Op die manier hebt u de waarborg dat het geen irriterende of mogelijk allergene bestanddelen bevat. Gebruik het product dagelijks of zelfs twee keer per dag bij baby’s en jonge kinderen, bij een zeer droge huid of in koudere periodes.
2. Behandeling van opstoten
Dermocorticoïden
Dermocorticoïden zijn crèmes of zalven op basis van cortisonederivaten. Lange tijd waren ze de enige doeltreffende behandeling van atopische dermatitis. Ze werken in op de ontsteking, verlichten snel jeuk en doen vaak ook spectaculair de eczeemplekken verdwijnen, al na enkele dagen. U mag ze echter alleen gebruiken op doktersvoorschrift.
De belangrijkste bijwerking is dat de huid geleidelijk dunner en kwetsbaarder wordt, maar wel alleen bij langdurig gebruik.
Immunomodulerende crèmes en zalven met lokale werking
Er zijn vandaag ook crèmes en zalven met immunomodulerende werking verkrijgbaar die de huidontsteking bestrijden door de afweer lokaal te verminderen. Daardoor verdwijnen de rode uitslag en de jeuk, en worden de opstoten onder controle gehouden. Dit soort behandeling heeft als voordeel dat de patiënt minder crèmes en zalven op basis van cortisone moet gebruiken en dat de frequentie en de intensiteit van de opstoten verminderen.
In het begin van de behandeling kan de patiënt last krijgen van irritatie en een branderig gevoel. Deze bijwerking is echter meestal matig en duurt slechts enkele dagen.
Antihistaminica
Antihistaminica verlichten de jeuk en verhogen op die manier het comfort van het kind, verbeteren zijn slaap en vermijden krabwonden. De behandeling moet voortgezet worden zolang de jeuk aanhoudt.
Antibiotica
Bij infectiesymptomen (gele korsten, blazen, koorts) zal uw arts gedurende een beperkte periode antibiotica voorschrijven.
Fototherapie
Fototherapie is een behandeling voor volwassen eczeempatiënten die moeilijk te behandelen zijn. Ze wordt soms voorgesteld als het aangetaste huidoppervlak zeer uitgebreid is. Bij fototherapiesessies wordt het lichaam blootgesteld aan lampen die UVA- of UVB-stralen afgeven. De sessies gebeuren verschillende keren per week, maar alleen in een medische omgeving.
Orale immunomodulatoren
De laatste jaren beschikken we over nieuwe krachtige medicaties voor atopische dermatitis.
Deze geneesmiddelen kunnen alleen gebruikt worden in de ernstigere gevallen van atopische dermatitis en wanneer deze onvoldoende reageren op de langer bestaande behandelingen. De behandelingsduur is dan ook zo kort mogelijk.